Berlinale 18: "Season of the devil" - Κριτική

Μετά το Season of the Devil αποκτά κανείς μία νέα οπτική πάνω στην κινηματογραφική τέχνη. Τίποτα δεν είναι το ίδιο αφότου συνειδητοποιήσουμε πως ο κινηματογράφος μπορεί να χρησιμοποιηθεί κι ως ένα μέσο βασανισμού. Διότι πώς αλλιώς θα ονόμαζε κανείς μία κατάσταση όπου βρίσκεσαι εγκλωβισμένος στην κινηματογραφική αίθουσα για 4 ώρες, χωρίς διάλειμμα, να βλέπεις στατικά, ασπρόμαυρα μονοπλάνα και να ακούς σε επανάληψη όλες τις φράσεις και από πάνω και τραγουδιστά;

Why are you here?
Tell me the truth
Tell me the truth
The reason you’re here
The reason you’re here
Why are you here?
Malady will disappear
Anger will vanish
Sorrow will vanish
Malady will disappear
Anger will vanish
Sorrow will vanish
Talampunay Blues
Malady disappeared
Anger vanished
Sorrow vanished
Talampunay Blues

Η ταινία θυμίζει κάτι από το κινέζικο βασανιστήριο με τη σταγόνα νερού που στάζει στο ίδιο σημείο στο μέτωπό σου. Κι εσύ βρίσκεσαι ακινητοποιημένος στο ίδιο σημείο. Φυσικά μπορείς σε ανύποπτο χρόνο να φύγεις – αυτό έκανε σταδιακά και η μισή αίθουσα όπου προβαλλόταν η ταινία- αλλά μία φωνή σου ψιθυρίζει μελωδικά, στον ίδιο ρυθμό με τους πρωταγωνιστές: «Μείνε· πρέπει να δεις πού το πάει ο σκηνοθέτης. Μείνε· είναι μια βαθιά πολιτική ταινία βασισμένη σε αληθινά γεγονότα, με ενδιαφέρουσες σκηνοθετικές επιλογές».

Ο Lav Diaz θέλει άραγε με αυτό του το αντι-σινεμά να αποδομήσει τους κινηματογραφικούς όρους και να δώσει χρόνο στο κοινό να καταβυθιστεί στην ιστορία; Η ταινία μιλάει άλλωστε για την πολιτική κατάσταση στις Φιλιππίνες και για τις ζωές και τις κοινότητες που καταστράφηκαν κατά την δικτατορία του Marcos και είναι αφιερωμένη σε όλα τα θύματα. Το σινεμά του εάν πρέπει να χαρακτηριστεί από μία κοινή συνδετική πορεία, έχει πάντοτε ως στόχο να αναδείξει την αγάπη του για την πατρίδα του. Μα όποιος δεν είναι εξοικειωμένος με το σινεμά του Diaz δεν θα αντέξει να τη δει. Και είναι λίγοι αυτοί. Όσοι πάλι γνωρίζουν πως ο καλλιτέχνης στο παρελθόν έχει εμφανιστεί με ταινίες που ξεπερνούν τις 8 ώρες (A lullaby to the sorrowful mystery, 2016) έρχονται προετοιμασμένοι. Δεν είναι λίγοι όμως όσοι θα αναζητήσουν εν τέλει τον χαμένο τους χρόνο, σαν άλλες ενσαρκώσεις του Προυστ.

Τα ασπρόμαυρα μονοπλάνα διαδέχονται το ένα το άλλο και η αέναη επαναληψιμότητα σε ζαλίζει και χάνεις τις συνδέσεις. Μήπως αυτός εν τέλει είναι και ο στόχος του σκηνοθέτη; Να ζαλίσει και να τονίσει πως το να αφηνόμαστε στην επανάληψη μίας κατάστασης μας ωθεί εν τέλει στην άκριτη καθοδήγηση; Πως η συνήθεια στην επανάληψη μας κάνει να την αισθανθούμε εν τέλει ως κάτι φυσικό; Ίσως έτσι η τυραννία του Marcos να βιώνεται. Ως μία κατάσταση που δεν αλλάξει και οι κάτοικοι της κοινότητας φαίνεται να είναι συμφιλιωμένοι με αυτό, αλλά και τρομοκρατημένοι.

Η ταινία έχει χαρακτηριστεί ως ροκ όπερα, μιούζικαλ, αντισινεμά και με άλλες τέτοιες πομπώδεις λέξεις. Η ουσία όμως είναι μία: εάν δεν έχεις λόγο, εάν κάποιος δεν σε υποχρεώσει, δεν θα καθίσεις να τη δεις. Το σινεμά είναι επικοινωνία μεταξύ του δημιουργού και του θεατή και όταν ο θεατής δεν πρόκειται να καθίσει 4 ώρες ή 5 ώρες ή 8 ώρες να βιώσει το δημιούργημα, η επικοινωνία διακόπτεται. Θα αναρωτηθεί βέβαια κανείς, για το τι κάνουμε στη συγκεκριμένη περίπτωση. Προσαρμόζουμε το σινεμά στα μέτρα και τα σταθμά ενός κοινού που είναι γαλουχημένο στην γρήγορη εικόνα της διασκέδασης; Φυσικά και όχι. 

 Όταν όμως καταπιάνεσαι με ένα πολιτικό θέμα και θέλεις να ευαισθητοποιήσεις γι’ αυτό, ποιο το νόημα το δημιούργημά σου να κουράζει τόσο, που να εγκαταλειφθεί η όποια προσπάθεια να το δει κανείς; Δεν είναι λες και αγνοείς την πραγματικότητα; Πως μονάχος επιλέγεις η ταινία να αποτελέσει μία αυτοαναφορική δημιουργία και όχι ένα μέσο επικοινωνίας των ιδεών σου; Η ταινία διανομή στις αίθουσες -τις ελληνικές σίγουρα- δεν πρόκειται να πάρει. Άρα το νόημα ποιο είναι; Να παιχτεί σε κάποιο φεστιβάλ, για μία ομάδα ανθρώπων και δημοσιογράφων που θα τη δει καταχρηστικά και θα γράψει κείμενα που μία άλλη ομάδα ανθρώπων μπορεί να διαβάσει, ή μπορεί κι όχι; Δεν καταλήγει αυτό το σινεμά να απευθύνεται σε μία συγκεκριμένη ελίτ κι όχι στο μέσο κοινό, το οποίο θα έπρεπε να είναι αυτό που ο σκηνοθέτης θέλει να ευαισθητοποιήσει;

Το σύμπαν του Diaz έχει ενδιαφέρον και το Season of the Devil, όπως και οι προηγούμενες ταινίες του είναι καλοδουλεμένες κι όχι πρόχειρες δημιουργίες. Ο Diaz έγραψε 33 ολόκληρα τραγούδια για την ταινία. Κανείς δεν μπορεί να το αρνηθεί αυτό. Οι στίχοι που έγραψε ανακλούν μία διάχυτη ειρωνεία, που δένει εξαιρετικά με την ιστορία. Αλλά όσα θετικά στοιχεία κι αν προσπαθήσει να βρει κανείς, σαν να εξαφανίζονται όταν επέλθει η συνειδητοποίηση πως η ιστορία του μπορούσε να δοθεί σε μία αντί για σχεδόν τέσσερεις ώρες.

1,5 / 5