Θεσσαλονίκη 16: Αφιερώματα και προσβασιμότητα για όλους

Τα αφιερώματα του 57ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης αποκαλύπτουν δυο δημιουργούς με εντελώς διαφορετικό έργο που ωστόσο έχουν κάτι κοινό: Την εκρηκτική τους ιδιοσυγκρασία. Τον ανατρεπτικό Γάλλο Φιλίπ Γκραντριέ και τον αγαπημένο των Αργεντινών, Λεονάρντο Φάβιο (1938-2012).

Φιλίπ Γκραντριέ: Σώματα στο σκοτάδι

«Η αίσθηση είναι η ίδια η ζωή με έναν τρόπο: δεν μπορείς να την ελέγξεις, ούτε να την εντάξεις σε κάποιο σύστημα». Το σινεμά του Φιλίπ Γκραντριέ / Philippe Grandrieux είναι σαρκικό, ιδιοσυγκρασιακό, οδηγείται απ’ τις αισθήσεις. Γεννημένος το 1954 ο Γάλλος σκηνοθέτης με ρίζες στο ντοκιμαντέρ και το video art, φλερτάρει με την σκοτεινή πλευρά του ανθρώπινου μυαλού. Χρησιμοποιεί το σώμα – κάθε μικρό πόρο του δέρματος- για να εκφραστεί και να αφηγηθεί τις ιδιότυπες ιστορίες του. Συχνά βγαλμένες από το σκοτάδι. Η κάμερά του αγαπάει τα πρόσωπα, είναι κοντά τους διαρκώς. Το στυλ του Γκραντριέ ενσωματώνει στοιχεία του πειραματικού κινηματογράφου, δεν ακολουθεί νόρμες. Στο 57ο ΦΚΘ ο Φιλίπ Γκραντριέ θα παρουσιάσει τις ταινίες του στο κοινό.
Στο πιο πρόσφατο φιλμ του Παρά τη νύχτα (2015), με πρωταγωνίστρια την Αριάν Λαμπέντ, οι ήρωες, παραδομένοι στον πόνο, παρασύρονται στον κόσμο του σαδομαζοχισμού και των ταινιών snuff, σε ένα ζοφερό Παρίσι, μακριά από το φως της μέρας.

Παρά τη νύχτα

Τα φιλμ installation Λευκή επιληψία (2012) και Φόνισσα (2015), εκθέτουν το γυμνό σώμα στο φακό, σαν κομμάτι μιας παράξενης χορογραφίας και υποβάλλουν τον θεατή σε μια εμπειρία γεμάτη αγωνία. Το βραβευμένο ντοκιμαντέρ του Μπορεί η ομορφιά να ενίσχυσε την απόφασή μας – Μασάο Αντάτσι (2011) είναι ένας φόρος τιμής στον ιάπωνα δημιουργό Μασάο Αντάτσι - σκηνοθέτη, συγγραφέα και σεναριογράφο ταινιών του Ναγκίσα Οσίμα - και τη συναρπαστική διαδρομή του. Κερδίζοντας το Ειδικό Βραβείο στο τμήμα Orizzonti του Φεστιβάλ Βενετίας, η ταινία του Μια λίμνη (2008), μας ταξιδεύει σε ένα βουνό, όπου ζει μια οικογένεια ξυλοκόπων. Απλή ιστορία, όχι απλά ειπωμένη. Η χρήση του ήχου και των κοντινών πλάνων είναι μια επίθεση στις αισθήσεις με τον μοναδικό τρόπο του Γκραντριέ. Ο θεατής μπαίνει στο δάσος και ζει μαζί με τους ήρωες. Ο παράφορος έρωτας ενός άντρα με μια πόρνη είναι η κινητήριος δύναμη στο "Η νέα ζωή" (2002), με πρωταγωνίστρια την Άννα Μουγκλαλίς. Πειραματικό, απρόσμενο, το φιλμ εκτυλίσσεται σαν ένα παράξενο όνειρο, μια μεταφορά για το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος, μια υπενθύμιση για το τέρας που κρύβει κανείς μέσα του. Στο ντεμπούτο του "Σκοτάδι" (1998) ένας περιφερόμενος καλλιτέχνης και κατά συρροή βιαστής και δολοφόνος, ξαφνικά ερωτεύεται μια νεαρή παρθένα και έρχεται αντιμέτωπος με πρωτόγνωρα συναισθήματα.

Λεονάρντο Φάβιο: Ο μεγάλος άγνωστος του αργεντίνικου σινεμά

«Είσαι αυτό που κάνεις και κάνεις αυτό που είσαι». Τα λόγια του Λεονάρντο Φάβιο εκφράζουν όλη τη διαδρομή της ζωής του. Σκηνοθέτης και ηθοποιός, συνθέτης και τραγουδιστής, ο Λεονάρντο Φάβιο (1938-2012), ήταν ο αγαπημένος των Αργεντινών: Κινηματογραφιστής και μπαλανταδόρος. Οι μπαλάντες του έμειναν αξέχαστες, οι ταινίες του άλλαξαν το τοπίο του αργεντίνικου σινεμά. Η εγκατάλειψη από τον πατέρα του, το αναμορφωτήριο, η φτώχεια στην επαρχία Μεντόζα όπου μεγάλωσε, σημάδεψαν τα πρώτα χρόνια του – Σύρου στην καταγωγή – Φάβιο (το πραγματικό του όνομα ήταν Fuad Jorge Jury). Η ζωή του άλλαξε όταν ο κόσμος ανακάλυψε το ταλέντο του. Ξεκίνησε ως ηθοποιός στο ραδιόφωνο, πέρασε στη μεγάλη οθόνη, αποκτώντας πολύ γρήγορα τη φήμη του Αργεντίνου Τζέιμς Ντιν. Στα τέλη του ’50 τον κέρδισε η σκηνοθεσία. Αυτοδίδακτος, με οδηγό του το ένστικτο και το συναίσθημα, κάνει σινεμά λαϊκό και ουμανιστικό, που δύσκολα κατηγοριοποιείται, καθώς ελίσσεται ανάμεσα σε διαφορετικά κινηματογραφικά είδη.

Το χρονικό ενός μοναχικού παιδιού

Το εκπληκτικό του ντεμπούτο Το χρονικό ενός μοναχικού παιδιού (1965) με επιρροές από Μπρεσόν, Μπουνιουέλ και ιταλικό νεορεαλισμό είναι ένα ημιαυτοβιογραφικό πορτρέτο του ανήλικου Πολίν που μπαινοβγαίνει στο αναμορφωτήριο. Μαζί με την ταινία του Το ρομάντζο του Ανισέτο και της Φρανσίσκα (1967), μια καταδικασμένη ερωτική ιστορία, θεωρούνται ορόσημα στο αργεντίνικο σινεμά. Στο Χουάν Μορέιρα (1973), ο Φάβιο αφηγείται τις περιπέτειες του ομώνυμου λαϊκού ήρωα της Αργεντινής που πολέμησε την κρατική καταστολή, αποτυπώνοντας το πολιτικό κλίμα της εποχής με την επάνοδο του Περονισμού. Η ταινία Ο Ναζαρένο Κρους και ο λύκος (1975), είναι το δημοφιλέστερο φιλμ του κι ένα από τα πιο εμπορικά στην Αργεντινή: Μια ανατρεπτική ματιά στον μύθο του λυκανθρώπου. Το 1976, υπέγραψε το τρυφερό –αλλά και ειρωνικό- road movie Όνειρα, όνειρα όπου δύο αντιήρωες με καλλιτεχνικές φιλοδοξίες διψούν να κατακτήσουν τη δόξα. Την ίδια περίοδο, ξεσπά στην Αργεντινή το πραξικόπημα κατά της Ισαμπέλ Περόν. Ο Φάβιο, ένθερμος υποστηρικτής του Περόν, εξορίστηκε στην Κολομβία. Επέστρεψε στην πατρίδα του το 1987 και έξι χρόνια αργότερα γύρισε το Γατίκα, ο πίθηκος, τη βιογραφία του θρυλικού μποξέρ Χοσέ Μαρία Γκατίκα, από τη φτώχεια στην καταξίωση κι έπειτα στην πτώση και τον αιφνίδιο θάνατό του. Το 2008 σκηνοθέτησε την τελευταία μεγάλου μήκους ταινία του. Είναι το Ανισέτο, ένα ριμέικ του El romance de Aniceto y Francisca.

Ανισέτο

Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης με χορηγό προσβασιμότητας το Ίδρυμα Ωνάση και τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και σύμβουλο προσβασιμότητας την Κίνηση Καλλιτεχνών με Αναπηρία, βελτιώνει την προσβασιμότητα στις εγκαταστάσεις του και μοιράζεται τη δύναμη του σινεμά με όλους τους θεατές ανεξαιρέτως. Το ζητούμενο της καθολικής πρόσβασης στο δομημένο περιβάλλον αλλά και στο περιεχόμενο της τέχνης δεν είναι απλώς μια διακηρυκτική πράξη, αλλά αποτελεί υπαρξιακή προτεραιότητα όχι μόνο για τους καλλιτέχνες με αναπηρία, αλλά και για όλους τους πολίτες. Από την 57η διοργάνωση αρχίζει να βελτιώνεται η προσβασιμότητα στο Ολύμπιον, στις αίθουσες του λιμανιού, στο Box της πλατείας Αριστοτέλους και στο Μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, με εγκαταστάσεις φιλικές και προσβάσιμες στα άτομα με κινητική αναπηρία, συμπεριλαμβανομένων των χώρων υγιεινής αλλά και των χώρων στάθμευσης των οχημάτων των ΑμεΑ.

Πιο συγκεκριμένα, βελτιώνονται οι ράμπες, διαμορφώνονται κατάλληλα τα ταμεία και τροποποιούνται οι χώροι υγιεινής (τουαλέτες) για άτομα με αναπηρία, αλλά και για εμποδιζόμενα πρόσωπα. Επίσης, στην Προβλήτα Α’ θα δημιουργηθούν σταδιακά διάδρομοι ανεμπόδιστης μετακίνησης για χρήστες αναπηρικών αμαξιδίων και όρθιες αναπηρίες, έτσι ώστε να είναι πιο εύκολη η πρόσβαση στις αίθουσες και στο Μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και τις 17 ελληνικές ταινίες θα προβληθούν με υπότιτλους βάσει διαλόγων, έτσι ώστε να μπορούν να τις παρακολουθήσουν κωφοί και βαρήκοοι θεατές. Στις αίθουσες θα είναι ευπρόσδεκτοι, φυσικά, και οι (σινεφίλ) σκύλοι οδηγοί τυφλών, ενώ το πρόγραμμα του Φεστιβάλ θα είναι διαθέσιμο σε γραφή Μπράιγ (Braille) καθώς και σε μεγαλογράμματη γραμματοσειρά. Επίσης, οι τελετές έναρξης, λήξης καθώς και οι δυο προβολές καθολικής προσβασιμότητας θα έχουν διερμηνεία στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα [Ε.Ν.Γ.].

Μετά το τέλος της 57ης διοργάνωσης, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, το Ίδρυμα Ωνάση και η Κίνηση Καλλιτεχνών με Αναπηρία, θα προσφέρουν όλους τους επεξεργασμένους υπότιτλους και την ακουστική περιγραφή στους παραγωγούς των ταινιών, ώστε να παραμείνουν προσβάσιμες στις επόμενες προβολές τους, καθώς και στο DVD.