Αντρέι Ζβιάγκιντσεφ: Το “Leviathan”, Ο Πούτιν και η προπαγάνδα

Η υποψηφιότητα ξενόγλωσσου Όσκαρ  και η Χρυσή Σφαίρα στην αντίστοιχη κατηγορία για την ταινία “Leviathan”του Αντρέι Ζβιάγκιντσεφ ήρθαν απλώς να επιβεβαιώσουν την άποψη του συνόλου σχεδόν των κριτικών κινηματογράφου, ότι δηλαδή πρόκειται για μια υπέροχη ταινία. Που όμως, πέρασε από σαράντα κύματα για να φτάσει στο διεθνές κοινό, αφού έπρεπε να περάσει τη ‘λερναία ύδρα’ της σχέσης της Ρωσικής κινηματογραφικής επιτροπής με την ηγεσία του Πούτιν .

Συγκεκριμένα, ο δημιουργός της ταινίας, Ζβιάγκιντσεφ σε συνέντευξη που παραχώρησε πρόσφατα στο Indiewire μίλησε για τους φόβους που είχε αρχικά, ότι ο συνεργάτης του Βλαντιμίρ Πούτιν, Νικήτα Μιχαλκόφ (που στο παρελθόν έχει κερδίσει το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας για τον “Ψεύτη Ήλιο”) επικεφαλής της επιτροπής επιλογής της ταινίας που πάει στα Όσκαρ, θα απέκλειε το “Leviathan”. Όμως, η ιστορία τον διέψευσε, αφού παρά το γεγονός ότι η ταινία του πραγματεύεται τη διαφθορά στο βαθύτερο επίπεδο του ρωσικού πολιτισμού και τις επιπτώσεις που αυτή έχει στο λαό, εν τέλει πλέον έφτασε στην κούρσα των Όσκαρ.

Ουσιαστικά, για τον Ζβιάγκιντσεφ ο δρόμος της υποψηφιότητας του “Leviathan” για Oscar από πλευράς Ρωσίας,  άνοιξε  όταν η κυκλοφορία της πρόσφατης ταινίας του αδερφού του Μιχαλκόφ, Αντρέι Κοντσαλόφσκι “ The Postman's White Nights” πήρε παράταση για τον Οκτώβριο ( μετά τη λήξη της προθεσμίας επιλογής ταινιών).

Σε ό,τι αφορά στη στενή σχέση του Πούτιν με τη Ρωσική κινηματογραφική βιομηχανία και τη  φιλία του  με τον επικεφαλής της επιτροπής που αποφασίζει τις ταινίες που θα προταθούν για Όσκαρ, ο Ζβιάγκιντσεφ ανέφερε ότι ουσιαστικά αυτός ήταν ο λόγος που η προηγούμενη ταινία του “Elena” δεν προτάθηκε από τη Ρωσία για Όσκαρ: «Σε περίπτωση που το “Leviathan” δεν προταθεί για Όσκαρ αυτό θα αποτελεί απόδειξη ότι κινούμαστε προς τα πίσω. Aυτό σημαίνει ότι θα είναι ότι κινούμαστε πίσω στην σοβιετική εποχή , την εποχή των κανόνων της Fiat . Ο σκηνοθέτης δημιουργεί την ταινία για να υπάρξει. Το αν θα είναι υποψήφια για κάποιο βραβείο δεν είναι σημαντικό. Ο κόσμος είναι εκείνος που βλέπει την ταινία και αντιλαμβάνεται  περί τίνος πρόκειται .Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι σε μια κατάσταση όπου μια ταινία ‘αγνοείται’, οι συμπατριώτες του δημιουργού θα αγνοήσουν την ταινία του ακολούθως, καθώς αυτοί οι άνθρωποι είναι ενσωματωμένοι στο σύστημα , κάτι που φυσικά αποτελεί μια πηγή ανησυχίας».

Ο σκηνοθέτης του “Leviathan”, μιλώντας με κριτική διάθεση για το καθεστώς που επικρατεί τις επιτροπές σε κάθε χώρας που επιλέγουν την ταινία που θα ‘στείλουν’ στα Όσκαρ,  ανέφερε ενδεικτικά ότι το 2011 υπήρξε κρίση στη Ρωσική επιτροπή των Όσκαρ και μάλιστα πολύ σοβαρή: «είχε κυκλοφορήσει η “Elena” του Ζβιάγκιντσεφ, ο “Faust” του Αλεξάντρ Σοκούροφ και το “Burnt by Sun 3” του Νικήτα Μιχαλκόφ. Όλοι όσοι συμμετείχαν στην επιτροπή ήταν υποκριτές. Κυκλοφορεί ένα αστείο στη Ρωσία: ‘Αν η ταινία σου βγει την ίδια χρονιά με ταινία του Νικήτα… δεν έχεις καμία ελπίδα’» είπε χαρακτηριστικά, πετώντας τις βολές του προς το κατεστημένο Πούτιν – Μιχαλκόφ και συνέχισε «όταν ο Νικήτα ήταν υποψήφιος υπήρξαν μάχες στον τύπο. Ο ίδιος ο Νικήτα γνώριζε το σάλο που δημιούργησε η απόφασή του και σε μια προσπάθεια να κερδίσει την κοινή γνώμη, πρότεινε να αυξηθούν τα μέλη της επιτροπής σε 25. Έτσι, πλέον είναι μεγαλύτερη και τα μέλη της είναι όσοι έχουν κερδίσει αρκετά βραβεία σε κινηματογραφικά φεστιβάλ».

Ο ίδιος, σχολιάζοντας τις ‘πολιτικές πεποιθήσεις’ της κριτικής επιτροπής της Ρωσίας, ανέφερε ότι λίγο πολύ είναι άμεσα εξαρτώμενοι από την ηγεσία. «Είναι μια ενδιαφέρουσα έκφανση της διαφθοράς. Φανταστείτε μια κατάσταση στην οποία εργάζομαι για μια εταιρεία, που όμως ανήκει σε έναν μεγαλύτερο όμιλο  εκμετάλλευσης ο οποίος ανήκει σε κάποιο συγκεκριμένο άτομο . Δεν χρειάζεται μου πουν τι θα πρέπει να ψηφίσω . Αυτόματα αντιλαμβάνομαι ότι η  ψήφος μου θα πρέπει να ευθυγραμμιστεί με την επιθυμία  της  μεγαλύτερης ομάδας  που τελικά ανήκω» .

Τέλος, ο δημιουργός παραδέχτηκε ότι ο Πούτιν ασκεί επιρροή στους σκηνοθέτες, ‘δασκελεύοντάς’ τους να κάνουν θετική προπαγάνδα στις ταινίες τους υπέρ της Ρωσίας. «Ο Πούτιν έχει καταλάβει (τη δύναμη της εικόνας) το ίδιο καλά με τον  Λένιν  και έχει μιλήσει για τον κινηματογράφο ως την πιο σημαντική μορφή τέχνης , ώστε να τροφοδοτείται τη  μηχανή  της προπαγάνδας».

Σημειωτέον ότι, λόγω της καυστικής σατιρικής διάθεσης του σκηνοθέτη απέναντι σε κάθε θρησκευτικό και κρατικό κατεστημένο στη Ρωσία, στο περασμένο φεστιβάλ των Καννών, ο Ρώσος Υπουργός Πολιτισμού, Βλαντιμίρ Μεντίνσκι, όχι απλά αρνήθηκε την πρόσκληση να παρευρεθεί στην επίσημη πρεμιέρα, αντιθέτως  έκανε δηλώσεις εναντίον της. 

Ολόκληρη η συνέντευξη εδώ

ΥΓ: Η φωτογραφία είναι του Vladimir Mishukov και είναι από το επίσημο site του σκηνοθέτη.