Ennio

Ο Μορικόνε, ένας Μαέστρος που άλλαξε την έννοια και το κύρος της κινηματογραφικής μουσικής, αφηγείται τη ζωή του από την αρχή μέχρι το τέλος, συγκινεί και συγκινείται. Μουσικοί και σκηνοθέτες μιλούν στο ντοκιμαντέρ για το φαινόμενο Μορικόνε, για το πόσο επηρέασε τους ίδιους και την εξέλιξη της μουσικής.

Όπως ο Bernard Herrmann είναι για τον Hitchcock, ο Nino Rota για τον Fellini, ο John Barry για τον James Bond και ο John Williams για τον Spielberg, ο Ennio Morricone είναι για τον Sergio Leone. Είναι αδύνατο να θυμηθούμε τις ταινίες του Λεόνε στο μυαλό ή στο αυτί – από το A Fistful of Dollars (1964) μέσω του The Good, The Bad and The Ugly (1966) μέχρι τις πολύ διαφορετικές Once Upon a Time in the West (1968) και Once Upon a Time in America (1984) – χωρίς τη μουσική του Morricone.

 Τόσο στενή ήταν η δημιουργική συνεργασία του συνθέτη και του σκηνοθέτη που ο Λεόνε την περιέγραψε κάποτε ως «έναν γάμο σαν τους Καθολικούς πριν από τους νόμους του διαζυγίου». Ο Morricone συμπλήρωσε  λέγοντας: «Ο Leone ήθελε περισσότερα από τη μουσική από άλλους σκηνοθέτες – της έδινε πάντα περισσότερο χώρο». Οι ταινίες που προέκυψαν ήταν μυθικά μελοδράματα, με τον Μορικόνε να προμηθεύει το «μελό».

 Από κουδούνια, σφυρίχτρες, ιταλικά λαϊκά όργανα, ακατανόητους στίχους και τα ριφάκια από μια  Fender Stratocaster – που μπορεί να ήταν μακρινά spin-off από τις έρευνες του Morricone στον John Cage και την ιδέα ότι όλοι οι ήχοι μπορούν να ανήκουν στο βασίλειο της μουσικής – έως  τη ρομαντική Αμερική με λυσσαλέους ανατολικοευρωπαϊκά αυλούς  και τις πυκνές ορχηστρικές υφές, η δουλειά αυτών των δύο καλλιτεχνών έτρεξε σε παράλληλες γραμμές.

 Οι λωρίδες έναρξης του The Good, The Bad and The Ugly, με το ουρλιαχτό κογιότ «Ay-ee-ay-ee-ay», είναι από τα πιο άμεσα αναγνωρίσιμα  στην ιστορία των ταινιών. Αλλά ο Μορικόνε δυσκολεύεται  συχνά να επισημάνει ότι ακόμη και κατά τη διάρκεια της πιο παραγωγικής του περιόδου στις δεκαετίες του 1960 και του 1970 – όταν όπως ο Μπερνάρντο Μπερτολούτσι είπε κάποτε αστειευόμενος «ελάχιστα είδατε μια μεγάλη ιταλική ταινία χωρίς μουσική από τον Ένιο» – υπέγραψε  μόνο τριάντα πέντε γουέστερν από τετρακόσιες πενήντα ταινίες, λίγο πάνω από το οκτώ τοις εκατό της εκπληκτικής παραγωγής του. Μόνο τριάντα πέντε! Αυτό είναι περισσότερο από τον Έλμερ Μπέρνσταϊν, τον Ντιμίτρι Τιόμκιν και τον Τζερόμ Μορός μαζί.

 Κανείς δεν είναι σίγουρος πόσες ακριβώς ταινίες έχει επενδύσει  ο Μορικόνε συνολικά, από την πρώτη του ταινία το 1961. Σίγουρα πάνω από 400, ίσως και 450. Δεδομένου ότι πάντα σημειώνει ο ίδιος κάθε νότα (σε αντίθεση με ορισμένους συνθέτες ταινιών που θα μπορούσα να αναφέρω) και βλέπει τη σύνθεση και την ενορχήστρωση ως μέρος μιας ενιαίας διαδικασίας, το επίτευγμα είναι πραγματικά εκπληκτικό – πιο mainstream ταινίες από οποιονδήποτε άλλο συνθέτη, ποτέ.

 Εκτός από τα γουέστερν, υπήρξαν επαναστατικοί ύμνοι για τους Queimada (1969) και Novecento (1976), τρόμος για τους Argento και Carpenter, ταινίες γκάνγκστερ από το The Sicilian Clan (1969) έως τους Untouchables (1987), καθώς και αμέτρητα ερωτικά θέματα που τείνουν να πηγαίνετε για μπαρόκ, σεκάνς ατονικής δράσης, νοσταλγικές ελεγείες, λυρικούς ύμνους, δυσοίωνα έγχορδα, περιπέτειες και μια ιταλική παρέλαση με τα κύρια τραγούδια του τίτλου. Φαίνεται εξίσου οικείος με τις ταινίες του είδους (allgenres) όπως και με τα μικρότερης κλίμακας, πιο προσωπικά έργα. Στο The Mission (1986), δημιούργησε μια υπεροχη σύνθεση, που αφορά στη δύναμη της ίδιας της μουσικής – ως μέσο σωτηρίας από τη μια και της αποικιακής καταπίεσης από την άλλη: η ταινία τελειώνει με ένα σπασμένο βιολί να επιπλέει στο ποτάμι.

 Κατά τη διάρκεια της σχεδόν 50χρονης καριέρας του ως συνθέτης κινηματιγραφικής μουσικής, σε γενικές γραμμές, οι βασικές ιδέες του περιελάμβαναν απλές ιδέες (εύκολες στο βουητό) σε περίπλοκες διασκευές, ασυνήθιστη ενορχήστρωση, συγκεκριμένους ήχους, τη χρήση της ανθρώπινης φωνής ως μέρος της ορχήστρας, μακρές  σιωπές, μουσικά gags και μονές νότες που διατηρούνται για πάντα.