Πανόραμα 14: Ελία Σουλεϊμάν - "Είναι εύκολη η αυταπάτη"

Δημοσίευση: 28 Οκτ. 2014, 21:30

Καλεσμένος του 27ου Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, ο Παλαιστίνιος σκηνοθέτης, ηθοποιός και καθηγητής, Elia Suleiman, βρέθηκε στην Αθήνα, παραδίδοντας ένα συναρπαστικό masterclass με ελεύθερη είσοδο για το κοινό στο βιβλοπωλείο Ιανός.

Για το πώς στήνει ένα σενάριο: Δεν ξεκινάω κατευθείαν με μια αφηγηματική οδό, απλά συνήθως κρατάω σημειώσεις και παρατηρώ τους ανθρώπους που μιλάνε σε ένα καφέ, που είναι έξω, γεγονότα και εικόνες… Κρατάω σημειώσεις στο σημειωματάριό μου, μέχρι το σημείο εκείνο που αισθάνομαι έτοιμος να τις εντάξω στο κείμενο. Όταν νοιώσω ότι όλα αυτά έχουν πλέον ένα συγκεκριμένο «βάρος», ότι φτιάχνουν ένα σύμπαν δικό τους, τότε ξέρω ότι είμαι έτοιμος. Στη συνέχεια κάνω ένα άτυπο μοντάζ, η ιστορία αποκτά μια ενιαία αφηγηματική, χωρίς να με ενδιαφέρει το πού θα καταλήξει. Απολαμβάνω τη διαδικασία του γραψίματος του σεναρίου γιατί είναι μια διαδικασία ονειροπόλα. Μπορείς να φαντάζεσαι τους χαρακτήρες, να τους βλέπεις από διαφορετικές πλευρές και να απολαμβάνεις τη διαδικασία  να ταξιδεύεις με τη φαντασία σου, σκεπτόμενος τις διαφορετικές τροπές που θα μπορούσε να πάρει μια ιστορία.

Για τη σημασία του βιώματος: Η δημιουργία μιας ταινίας, είναι για μένα μια καθαρά βιωματική, προσωπική διαδικασία. Πρέπει να έχω ζήσει για να μπορώ να κάνω σινεμά. Και για αυτό δεν αισθάνομαι σκηνοθέτης, αλλά ότι -επί της ουσίας- συγκεντρώνω όλες αυτές τις εμπειρίες μέσα μου.

Για τους κανόνες της εμπορικότητας: Όταν κάποιος κάνει πειραματικό σινεμά έχει την άνεση να χτίσει απλά εικόνες. Όταν όμως κάνεις μια μεγάλη μήκους ταινία έχεις την υποχρέωση -για λόγους εμπορικότητας- να σκεφτείς τους κανόνες προκειμένου να βρεις χρηματοδότηση. Ακόμη κι εγώ που δεν κάνω εμπορικό σινεμά, πρέπει να βρω μια υποτυπώδη λογική. Και αυτό είναι το δύσκολο κομμάτι. Πρέπει να είναι θεματική ταινία. Να υπάρχει συγκεκριμένη πλοκή. Συνήθως θα μου πάρει ένα εξάμηνο, μέχρι να βρω μια σύνοψη η οποία θα καταστήσει την ταινία εμπορική στα μάτια του χρηματοδότη.

Για τις εμπνεύσεις της καθημερινότητας: Είναι καλοκαίρι, στο Παρίσι, έχει καύσωνα, δεν έχω καμία ιδέα για το σενάριο… νιώθω πολύ πιεσμένος. Ξαφνικά ανοίγω το συρτάρι και ανάμεσα σε διάφορα αντικείμενα που μάζευα κατά καιρούς, βρίσκω ένα μπαλόνι με το πρόσωπο του Αραφάτ, το οποίο είχα κρατήσει όντας στην Ιερουσαλήμ, όταν υπογράφηκε η συμφωνία του Όσλο. Προσπαθώντας να το δω, να το ξεκολλήσω από τα πράγματα που είχαν κολλήσει από τη ζέστη, σκίστηκε το πρόσωπο του Αραφάτ, το μάγουλο του, και τότε μου ήρθε η ιδέα για την αφηγηματική που έχει να κάνει με το μπαλόνι και με το πέταγμα του πάνω από τα τείχη και τα σύνορα. Ένα ξεκάθαρο παράδειγμα του πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα μικρό γεγονός, ώστε αυτό να μας δώσει μια κεντρική ιδέα.

Για τη σημασία του να είσαι αληθινός: Έχω καταλάβει πλέον ότι δεν πρέπει να εστιάζεις τόσο στις εξωτερικές εικόνες, αλλά μέσα από τις εμπειρίες σου να κάνεις ένα εσωτερικό ταξίδι, να είσαι αληθινός στον εαυτό σου. Ο κινηματογράφος που κάνω είναι το αποτέλεσμα πολλών ωρών, κατά τις οποίες καθόμουν μόνος και κοίταζα το τίποτα. Είναι εύκολο να αυταπατόμαστε, είναι κάτι πολύ φυσικό, το κάνουμε όλοι, αλλά όταν το κάνεις, κάποια στιγμή, ο θεατής μέσα στην αίθουσα θα το παρατηρήσει.

Για την πίστη στο εσωτερικό κριτήριο: Δεν υπάρχει μία μέθοδος για να κάνεις σινεμά ή να γράψεις ένα σενάριο. Όντας καθηγητής πανεπιστημίου και βλέποντας τις πτυχιακές εργασίες σπουδαστών του κινηματογράφου, σε αρκετές περιπτώσεις έχω δει σενάρια τα οποία στην αρχική τους μορφή, ήταν πολύ καλύτερα σε σχέση με αυτά που προέκυψαν μετά τις παρατηρήσεις των καθηγητών. Καθένας έχει τον τρόπο του και γι αυτό πρέπει να βασίζεται στο εσωτερικό του κριτήριο και σε δυο-τρεις ανθρώπους τη γνώμη των οποίων εμπιστεύεσαι.

Για τη σημασία του να αμφιβάλλεις: Δεν είναι απαραίτητο να είσαι απόλυτα σίγουρος για τον εαυτό σου. Όταν νιώσεις αυτή τη σιγουριά, τότε είναι η στιγμή που πρέπει να αρχίσεις να αμφιβάλλεις αν αυτό είναι το πλάνο που θέλεις να κάνεις. Προσωπικά, αντί να προσπαθώ να εφαρμόσω αυτά που έμαθα από τα λάθη μου, εφευρίσκω καινούριους τρόπους να στήνω το πλάνο μου, έτσι ώστε να έχει αυτή την ένταση του νέου. Στις ταινίες μου δίνει πολύ μεγάλη προσοχή στην κίνηση, επομένως το σενάριο που γράφω είναι πολύ λεπτομερές. Το σενάριο αυτό όμως δεν το παίρνω μαζί μου. Κι όταν φτάσω στο χώρο κι αρχίσω να κινηματογραφώ, αυτό που με ενδιαφέρει είναι να τραβήξω το παρόν, αυτό που συμβαίνει εκείνη τη στιγμή. Αυτό είναι τελικά που εμπλέκει τον θεατή. Επιπλέον, όταν κάνεις σινεμά το οποίο αφήνει ουσιαστικά το περιθώριο στον θεατή να συμμετέχει και να ερμηνεύσει τις εικόνες, είναι απολύτως βέβαιο ότι αυτός θα συμμετάσχει.

Για τη διαδικασία του γυρίσματος: Όταν φτάνει εκείνη η ώρα, η πίεση είναι τεράστια. Έχεις όλους αυτούς τους ανθρώπους γύρω σου, πιέζεσαι από χρονοδιαγράμματα, έχεις συγκεκριμένα χρήματα, και ιδιαίτερα στην περίπτωσή μου που είμαι και σκηνοθέτης και ηθοποιός, τα πράγματα δεν είναι καθόλου απλά. Μιλάμε για μια διαδικασία τουλάχιστον δύο μηνών, χωρίς ύπνο, με απίστευτη ένταση και απίστευτη πίεση. ‘Όταν λοιπόν μπαίνω στο μοντάζ, ειδικά όταν έχεις έναν «ζεν» μοντέρ όπως εγώ, πρόκειται για μια διαδικασία ηρεμίας και λύτρωσης. Έχεις πλέον την ευκαιρία να στήσεις την ιστορία, όχι με τη φαντασία σου, αλλά με το υλικό που έχεις τραβήξει.

Συμβουλεύοντας τους επίδοξους κινηματογραφιστές: Βάλε τον εαυτό σου σε ένα χώρο που σου είναι απόλυτα οικείος, και απλά κάτσε εκεί και μην κάνεις τίποτα. Άσε το μυαλό σου να μπει μέσα στον εαυτό σου και μέσα από αυτή τη διαδικασία θα αρχίσουν να γεννιούνται εικόνες. Κι αν αυτές δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους, μην τις απορρίπτεις, θα βρουν το δρόμο τους, έχει μεγάλη σημασία να μην ελέγχεις αυτό που βλέπεις. Να έχεις εμπιστοσύνη στο ότι – όπως και στο σύμπαν- τίποτα δεν είναι στατικό. Ακόμα κι αν εκείνη τη στιγμή νιώθεις πως βρίσκεσαι στο απόλυτο κενό, θα βγουν εικόνες, κι αυτές οι εικόνες θα δημιουργήσουν κίνηση.

 

Πρώτη δημοσίευση: 28 Οκτ. 2014, 21:30
Ενημέρωση: 28 Οκτ. 2014, 21:30

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

Damsel

Damsel

Θα το βρείτε: Netflix

Σύνοψη: Η γλυκιά κόρη ενός βασιλιά ετοιμάζεται για προξενιό με πλούσια φαμίλια για να...
1 ημέρα

BOX OFFICE

Ταινία
4ημέρο
Tanweer
43250
Film Group
13175
Tanweer
12142
Tanweer
4254
Tanweer
2372
Baghead, από την Spentzos Baghead, από την Spentzos